تعاریف اولیه نقشه برداری

ترازیابی هندسی

نقشه برداری رشته ایست از ریاضیات عملی که هدف از آن تعیین شکل مسطحاتی و یا ارتفاعی عوارض زمین می باشد . با وجود این ممکن است موضوع نقشه برداری مربوط به عوارض در زیر سطح زمین یا بالای این سطح و یا پیاده کردن یک نقشه باشد .

نتیجه عملیات نقشه برداری از یک منطقه معمولا بصورت نقشه بر روی یک صفحه نمایش داده می شود. نقشه تصویری ارتوگونال از نقاط و عوارض زمین است .

امروزه نقشه برداری وسعت و اهمیت زیادی پیدا کرده و رشته های مختلفی از جمله موارد زیر بوجود آمده است :

  • پلانیمتری : که در آن هدف تعیین و نمایش وضع مسطحاتی عوارض است و به نقشه هایی که به این ترتیب تهیه می شوند پلان می گوییم .
  • توپومتری و توپوگرافی : در این قسمت علاوه بر وضع مسطحاتی ، وضعیت ارتفاعی عوارض نیز مورد برداشت قرار می گیرد .
  • نقشه برداری مسیر : بخشی از نقشه برداریست که برای طرح و پیاده کردن مسیرها از قبیل راه ، راه آهن ، کانال کشی و محاسبات آن انجام می گردد .
  • نقشه برداری آبها یا هیدروگرافی : این رشته نقشه برداری از کف دریا و رودخانه ها و سواحل را بر عهده دارد .
  • نقشه برداری ثبتی یا کاداستر : هدف آن تعیین حدود اراضی و مساحت قطعات ملکی می باشد .
  • نقشه برداری نظامی : برای تهیه نقشه های با کاربرد نظامی و تعیین نقاط استراتژیکی و دفاعی کاربرد دارد .
  • نقشه برداری زیر زمینی : موضوع آن برداشت و یا پیاده کردن نقاط و امتداد در نقشه های تونل و معدن می باشد .

کانوای ( canevas ) نقشه برداری چیست ؟

برای نقشه برداری از یک منطقه نمی توانیم کار را با برداشت جزئیات شروع کنیم و بتدریج از هر تیکه به تیکه بعدی برویم زیرا خطاها بهم افزوده شده و دقت نقشه برداری بسیار پایین می آید بطوریکه ممکن است در نقشه ای که به این ترتیب بدست آمده خطاها خیلی زیاد و غیر قابل قبول باشد .

از این رو در نقشه برداری نیز مانند یک ساختمان باید اسکلتی را پایه قرار داده و جزئیات را نسبت به آن برداشت نمود . این اسکلت را کانوا یا شبکه نقاط کنترل می نامند . کانوای نقشه برداری مجموعه ایست از نقاطی که بطرز مناسب در تمام وسعت منطقه توزیع گردیده و مختصات آنها با دقت زیاد معلوم می باشد . برحسب آنکه هدف برداشت مسطحاتی باشد یا ارتفاعی دو نوع کانوای مسطحاتی و ارتفاعی داریم . بسته به فاصله تشکیل کانواها از چند کیلومتر تا چند صد متر ، کانوای درجه 1 و 2 و 3 و … خواهیم داشت .

ژئودزی و نقشه برداری مستوی چیست ؟

وقتی منطقه مورد برداشت خیلی بزرگ باشد در محاسبات و عملیات نقشه برداری مشکلات خاصی پیدا میشود . از جمله :

  • فاصله بین نقاط کانوا خیلی بزرگ می شود .
  • در فاصله بین کانوا سطح زمین کرویست و کوتاهترین فاصله بین این نقاط مستقیم نبوده بلکه یک منحنی است .
  • بنابراین مثلثی که بین هر سه کانوا ساخته میشود یک مثلث کرویست . در یک مثلث کروی مجموع زوایای داخلی بیشتر از 180 درجه می باشد و این اختلاف را اضافه کرویت می نامند .

با توجه به مسائلی که چند نمونه از آنها از نظر گذشت بخشی از نقشه برداری که تشکیل کانواهای درجه 1 و 2 و 3 و 4 مسطحاتی و ارتفاعی را بر عهده دارد رشته ایست به نام ژئودزی که علاوه بر آن مطالعه و شناخت کلی زمین و نمایش آن بر صفحه را نیز در بر می گیرد .

در نقشه برداری از مناطق کم وسعت و به خصوص در برداشت جزئیات مشکلات بالا وجود ندارد و زمین را می توان مستوی فرض کرد و نوع نقشه برداری که در این مورد بکار می رود را نقشه برداری مستوی می نامیم .

از شاخه های دیگر نقشه برداری می توان به موارد زیر اشاره نمود :

  • فتو گرافی و نقشه برداری هوایی
  • نجوم موضعی
  • کارتوگرافی
سیدعلیرضا ندائی جوان (40)

من سيدعليرضا ندائی جوان هستم. علاقه مند به پژوهش در زمینه مهندسی عمران / فارغ التحصیل کارشناسی ارشد / دبیر آموزش و پرورش ( هنرآموز ساختمان) / ناظر و مجری پایه 2 رشته مهندسی عمران سازمان نظام مهندسی ساختمان و مترور پروژه های عمرانی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *