بطور کل ترتیب لایه های اصلی زیر زسازی و روسازی راه از بالا ترین لایه تا پایین ترین لایه شامل موارد زیر می باشد :

1. آسفالت توپکا ( رویه )
2. اندود سطحی ( تک کت )
3. آسفالت بیندر ( آستر )
4. اندود نفوذی ( پریمکت )
5. بلک بیس
6. اساس
7. زیر اساس
8. رسیدن به بستر روسازی یا همان خط سابگرید
9. لایه های خاکریزی با تراکم های 90 ، 95 و 100 درصد
10. لایه های خاکریزی سنگی ( راکفیل )
11. بستر تقویتی
12. بستر طبیعی زمین

کاربرد این لایه ها بسته به مطالعات ترافیکی مسیر می تواند متغیر باشد . همچنین استفاده از ژئوسنتتیکها نیز زیر شاخه ای از موارد بالا می باشد که آن هم به مشخصات فنی طرح وابسته می باشد .

برخی تعاریف مصطلح در  راهسازی به شرح زیر می باشد :

• قرضه : قرضه به منابعي اطلاق مي گردد كه كسري خاك و سنگ مورد نياز جهت ساختمان خاكريز راه از آنها تامين مي شود. انواع قرضه شامل مواردی همچون قرضه جانبي  ، قرضه موضعي و قرضه منتخب می باشد .
• مصالح مناسب براي خاكريزي : کلیه خاکهایی که در گروه هفتگانه A-1تاA-7 مشخصات M-145آشتوقرار میگیرند به طور کلی مناسب و قابل قبولند.در مواردی به علت شرایط خاص اقلیمی-جوی و نوع ترافیک بعضی از گروههای خاکهای فوق مانند A5، A6، A7 ممکن است توسط دستگاه نظارت مناسب تشخیص داده نشود که بای پیش بینی لازم در مشخصات خصوصی دیده خواهد شد .
• مصالح نامناسب براي خاكريزي : 1- خاكهاي گچي ، نمكي كه ميزان نمك  و يا گچ محلول در آب آنها به ترتيب بيشتر از 5 و 10 درصد وزني باشد.2-خاكهايي كه ميزان مواد  آلي آنها  بيشتر از  10 درصد باشد.3-خاكهاي مارني و رسي كه دامنه خميري آنهابيش از 50درصد باشد.4-كليه خاكهايي كه حداكثر وزن مخصوص آنها با روش AASHTO-T180 متدDكمتر از 1.55تن در متر مكعب باشد.تشخيص اين نوع خاكها با دستگاه نظارت و تصويب كارفرما مي باشد.
• بستر و بستر تقويتي : 1- بستر :عبارت  است  از اولين  سطح شروع عمليات خاكي كه فاقد لايه است.2- بستر تقويتي :درصورتيكه جهت تقويت خاك بستر  موجود از  مصالح   منتخب  استفاده  شود و اين مصالح  با مصالح  موجودمخلوط و كوبيده  گردد  اين سطح  به وجود  آمده را  بسترتقويتيگويند كه درهنگام آزمايش تعیین دانسيته نسبی در صورت درخواست کارفرما ضخامت لايه اخذ خواهد شد و از نظر مشخصات در حكم لايه اول خاكريز مي باشد.(در صورت اجرای نامناسب در گزارش لایه اول قید میگردد)
• خاكريز معمولي  (EARTH FILLS ) : به مصرف مصالحي اطلاق مي گرددكه كمتر از 15 درصد حجم آن را  سنگدانه هاي  بزرگتر از  15  سانتي متر تشكيل ميدهد.ضخامت لايه هاي كوبيده از خاكريز معمولي نبايد به طور كلي از 20 سانتي متر تجاوز نمايد.ولي ميشودبا در نظر گرفتن تمهيدات لازم براي مصالح مناسب و  غلطكهاي  مناسب  بيشتر  هم شود  ولي  به هر  حال از  30 سانتي متر تجاوز نمي نمايد.
• سنگريزي ( ROCK FILLS) :  شامل  مصرف  مصالحي است كه  بيش از 15 درصد حجمآن را قطعات و سنگدانه هاي بيش از 15 سانتيمتر تشكيل مي دهد و اين مصالح نبايد  تجزيه پذير بوده و به مرور زمان به مصالح ريز دانه تبديل شوند.سنگريزي  فقط به تصويب  دستگاه  نظارت انجام مي پذيرد و مصالح  مناسب  براي  اين  عمليات  معمولا  از برشهاي سنگي تامين مي شود كه در لايه هاي موازي خط پروژه با ضخامتهاي معين احداث مي شودو حداكثر به ترازي ختم مي شود كه تا بستر روسازي  (سابگريد) يك متر  و يا  بيشتر  فاصله داشته  باشد و ضخامت لايه هاي سنگريزي بر اساس  حجم تشكيل دهنده  قطعات بزرگتر از 15  سانتي متر به شرح بندهاي صفحه 24 نشريه 101 مي باشد.
• كوبيدن و ميزان تراكم نسبي : مصالح  مصرفي  در  عمليات  خاكي  بايد  به روش T-180طريقه Dدر آزمايشگاه مورد آزمايش قرار گيرند.- وزن مخصوص خاك در محل به روش مخروط – ماسه T – 191 تعيين  مي گردد.- مصالح مصرفي در لايه خاكريز به دو گروه زير تقسيم مي شوند :1- درشت دانه : شامل گروههاي A1, A2 , A32- ريز دانه : شامل گروههاي A4 , A5 , A6 , A7
• ميزان درصد تراكم خاک براي راههاي مختلف مطابق نشریه 101 :
    نوع راهتراكم نسبي قشرهاي بين 30 سانتيمترتا بستر روسازيتراكم نسبي كليه قشرهاي پايين تر از 30 سانتيمتر  بستر روسازيخاك درشت دانهخاك ريز دانهخاك درشت دانهخاك ريز دانهآزاد راه – بزرگراه – راه اصلي و فرعي درجه يك  100 درصد 95 درصد 95 درصد 90 درصدراه ا فرعي درجه دو و راههاي روستايي 100 درصد 90 درصد    92 درصد 87 درصد
• بستر روسازي ( سابگريد ) : عبارت است از سطح تمام شده خاكي راه كه مصالح لايه هاي روسازي شامل زير اساس ، اساس و آسفالتي بر روي آن قرار مي گيرد.به عبارت  ديگر  بستر  روسازي ،  سطح آخرين  قشر متراكم شده  در  خاكريزها  ،  كف برشهاي  خاكي  و  سنگي  ،  زمين طبيعي  اوليه  بعد از  برداشت  خاك  سطحي  و نباتي و يا راه شني  موجود  است  كه  اولين  لايه  روسازي  روي  آن   واقع مي شود و عرض سابگريد در كليه موارد فوق برابر عرض تراز نهايي خاكريزها و كف برشهاي خاكي و سنگي است.
• زیر اساس : مصالح شني و يا سنگي مطابق با مشخصات فني كه بر روي بستر روسازي اجرا مي گردد.

انواع قشر زير اساس :

-زير اساس شني و يا سنگي ( (Granular Sub Base

-زير اساس آهكي (Lime Treated Soil)

مشخصات فني زير اساس شني :
1- دانه بندي : مصالح مصرفي بايستي داراي دانه بندي در محدوده يكي از دانه بنديهاي داده شده در جدول صفحه بعد باشد.

2- حد رواني و دامنه خميري به ترتيب كمتر از 25 درصد و 6 درصد باشد.

3- ارزش ماسه اي نبايد از 30 درصد كمتر باشد.

4- درصد سايش به روش لس آنجلس كمتر از 50 درصد باشد.

5- CBRآنها نبايد از 25 درصد كمتر باشد.

6- درصد عبوري از الك نمره 200 نبايد بيشتر از 2.3 درصد عبوري از الك نمره 40 باشد.

دانه بندي مصالح زير اساس شني و يا سنگي  مطابق نشریه 101 به شرح جدول زیر می باشد :

نوع دانه بندي	درصدوزني رد شده از الك
اندازه الك
50ميليمتر(2اينچ)	100	100	100	–	–
37.5ميليمتر(1.5اينچ)	–	100	–	100	–
25ميليمتر(1اينچ)	–	90-75	90-75	100-90	100
9.5ميليمتر(8/3اينچ)	60-35	70-40	75-40	80-55	85-50
4.75ميليمتر(شماره 4)	55-25	60-30	60-30	60-40	65-35
2ميليمتر(شماره 10)	40-15	50-20	45-20	48-28	50-25
0.425ميليمتر(شماره 40)	20-8	30-10	30-15	28-14	30-15
0.075ميليمتر(شماره 200)	8-2	12-0	12-5	12-5	12-5

• اساس : مصالح شني و يا سنگي شكسته كه بر روي قشر زير اساس و يا بستر روسازي اجرا مي شود. انواع قشر اساس :1- اساس شني و يا سنگي2- اساس ماكادامي3- اساس قيري
• مشخصات فني اساس شني :
  1- دانه بندي مصالح مصرفي بايستي با يكي از دانه بنديهاي مندرج در صفحه بعد مطابقت نموده و پيوسته و يكنواخت باشد.2- حد رواني و دامنه خميري به ترتيب نبايد از 25 درصد و 4 درصد تجاوز نمايد.
  3- ارزش ماسه اي نبايد از 40 درصد كمتر باشد.
  4- درصد سايش مصالح نبايد بيش از45 درصد باشد.
  5- درصد افت وزني مصالح با سولفات سديم در پنج نوبت نبايد از 25 درصد بيشتر باشد. 6- سي بي آر آن بيش از80 درصد باشد.
  7- ضريب تورق آن كمتر از 35 درصد باشد.8- مقدار وزني مواد رد شده از  الك 200 نبايد از 2.3 مقدار وزني رد شده از الك نمره 40 باشد.

دانه بندي مصالح اساس مطابق نشریه 101 به شرح زیر می باشد :

نوع دانه بندي شماره الك	درصدوزني رد شده از الك
50ميليمتر(2اينچ)	100	100	100	–	–
37.5ميليمتر(1.5اينچ)	100-95	–	–	100	–
25ميليمتر(1اينچ)	–	–	95-75	100-70	100
19 ميليمتر (4/3 اينچ)	92-70	–	–	90-60	–
9.5ميليمتر(8/3اينچ)	70-50	65-30	75-40	75-45	85-50
4.75ميليمتر(شماره 4)	55-35	55-25	60-30	60-30	65-35
2ميليمتر(شماره 10)	–	40-15	45-20	50-20	50-25
0.6ميليمتر(شماره 30)	25-12	–	–	–	–
0.425ميليمتر(شماره 40)	–	20-8	30-15	30-10	30-15
0.075ميليمتر(شماره 200)	8-0	8-2	8-2	8-2	8-2

قير و انواع آن : جسمي است به رنگ سياه كه از شمار زيادي هيدروكربور ساخته شده است.

دسته بندی قیرها

• اندود نفوذي (Prime Coat) : 1- تعريف : به  منظور  آماده كردن سطح شني راه جهت پخش اولين قشر آسفالت.
  2- از  انواع  قيرهاي  محلول  و  قيرابه  براي  اندود  نفوذي  استفاده
  مي شود.
  3- انتخاب نوع قيرمناسب به عواملي از قبيل دماي محيط ،  رطوبت نسبي و باد،درجه حرارتي كه قيرپاشي مي شود ، بافت سطحي بستر راه و طول زمان عمل آمدن قير بستگي دارد.
  4- ميزان  پخش  قير  بر  حسب  آنكه بافت سطح مورد نظر ريز دانه متراكم  و  يا  درشت دانه  و باز  باشد  مقدار  قير محلول از يك تا دو كيلوگرم در متر مربع متغير مي باشد.
• اندود سطحي (Tack Coat) :اندود سطحي  براي آغشته نمودن سطح آسفالتي موجود با مواد قيري و ايجاد چسبندگي  با لايه آسفالتي  كه متعاقبا  روي اين سطح پخش

مي شود اجرا مي گردد.

از انواع قيرهاي  محلول و  قيرابه براي  اندود سطحي استفاده ميگردد. مقدار  قير محلول  مصرفي در اندود سطحي حدود سطحي 200 تا  400 گرم در متر مربع و براي قيرابه ها 300 تا 600 گرم درمتر مربع مي باشد.

• آسفالت گرم :

انواع آسفالت گرم :

1- قشر رويه (Topeka)

2- قشر آستر(Binder)

3- اساس قيري (AsphaltTreated Base)

4- ماسه آسفالت (Sand Asphalt)

دانه بندي مخلوطهاي آسفالتي : دانه بندي  مخلوطهاي  آسفالتي  گرم  با توجه  به نوع مصرف آنها و بر حسب اينكه متراكم و پيوسته ، باز و متخلخل باشند تفكيك گرديده است.سنگدانه هاي مورد نظرازمعادن سنگ كوهي يا قلوه سنگهاي درشت  رودخانه اي تهيه  و طي دو  مرحله جداگانه در سنگ شكنهاي فكي و سپس دوار  (كوبيت) شكسته مي شود . مصالح پس ازشكسته شدن،دانه بندي  شده  (با سرند نمودن) ودر قسمتهاي مجزا  به صورت مصالح درشت دانه ، ميان دانه ريز دانه انبار مي شود.

انواع دانه بنديهاي پيوسته (Dense Graded) مخلوطهاي آسفالت گرم

اندازه الك	درصد وزني رد شده از هر الك
1	2	3	4	5	6	7
اساس قيري	اساس قيري و آستر	اساس قيري و آستر	آستر و رويه	رويه	رويه	رويه
50ميليمتر(2اينچ)	100	–	–	–	–	–	–
37.5ميليمتر(1.5اينچ)	100-90	100	–	–	–	–	–
25ميليمتر(1اينچ)	–	100-90	100	–	–	–	–
19 ميليمتر (4/3 اينچ)	80-56	–	100-90	100	–	–	–
12.5 ميليمتر (2/1 اينچ)	–	80-56	–	100-90	100	–	–
9.5ميليمتر(8/3اينچ)	–	–	80-56	–	100-90	100	–

ادامه انواع دانه بنديهاي پيوسته (Dense Graded) مخلوطهاي آسفالت گرم

اندازه الك	درصد وزني رد شده از هر الك
1	2	3	4	5	6	7
اساس قيري	اساس قيري و آستر	اساس قيري و آستر	آستر و رويه	رويه	رويه	رويه
4.75ميليمتر(شماره 4)	53-23	59-39	65-35	74-44	85-55	100-80	100
2.36ميليمتر(شماره 8)	41-15	45-19	49-23	58-28	67-32	100-65	100-95
1.18ميليمتر(شماره 16)	–	–	–	–	–	80-40	100-85
0.6ميليمتر(شماره 30)	–	–	–	–	–	65-25	95-70
0.3ميليمتر(شماره 50)	16-4	17-5	19-5	21-5	23-7	40-7	75-45
0.15ميليمترشماره 100)	–	–	–	–	–	20-3	40-20
0.075ميليمتر(شماره 200)	6-0	7-1	8-2	10-2	10-2	10-2	20-9

مشخصات سنگدانه ها : مشخصات سنگدانه هاي درشت  و ريز براي  قشرهاي اساس قيري ، آستر ورويه بايد با جدول ذيل مطابقت داشته باشد و مصالحي كه  فاقد  ويژگيهاي جدول  ذيل باشد بايد از كارگاه خارج گردد.

مصالح  مصرفي  براي  عمليات آسفالتي منحصرا  بايد از يك معدن و از يك جنس وكيفيت انتخاب شوند.به جزدر مواردي كه جهت اصلاح دانه بندي مخلوط مصالح سنگي و يا  انطباق آنها با مشخصات  كاربرد  مصالح  ديگري كه  توسط  دستگاه نظارت ضروري تشخيص داده شود.

شرح	اساس قيري	آستر	رويه	روش آزمايش
AASHTO	ASTM
1-مصالح درشت دانه
حداكثر سايش به روش لوس آنجلسحد اكثر افت وزني با سولفات سديم (درصد)حداكثر جذب آب (درصد)حداكثر ضريب تورق با روش BS812(درصد)حداقل شكستگي :  در يك جبهه روي الك شماره4(درصد)  در دو جبهه روي الك شماره4(درصد)حداقل چسبندگي با قير(درصد)	4512-3550-95	4082.530-8095	3082.525-9095	T96T104T85—T182	C131C88C127-D5821D5821-
2- مصالح ريز دانه
حداكثرنشانه خميري PI(درصد)حداكثرافت وزني (درصد)حداكثرجذب آب (درصد)حداقل ارزش ماسه اي قبل از تغذيه به كارخانه آسفالت  (درصد)حداكثرمجاز مصرف ماسه طبيعي نسبت به كل مصالح ريز دانه (درصد وزني)حد رواداري ضريب نرمي نسبت به پايه	415-45100-	غير خميري122.850250.25±	غير خميري122.55000.25±	T90T104T84T176-M6	D4318C88C128D2419–
3- مخلوط مصالح درشت ، متوسط ، ريز و فيلر
حداكثرنشانه خميري مصالح رد شده از الك200(درصد)	4	4	4	T90	D4318

دانه بندي فيلر

اندازه الك	درصد وزني رد شده
شماره 30 (0.6 ميليمتر)	100
شماره 50 (0.3 ميليمتر)	100-95
شماره 200 (0.075 ميليمتر)	100-70

راهنماي انتخاب قير خالص

شرايط جوي (متوسط درجه حرارت ساليانه)	درجه نفوذ قير
ترافيك سبك و متوسط	ترافيك سنگين
هواي سرد كمتر از 7 درجه سانتيگراد	150-120	100-85
هواي گرم بين 7 تا 24درجه سانتيگراد	100-85	70-60
هواي خيلي گرم بيش از 24 درجه سانتيگراد	70-60	50-40

منبع» عمران رهساز